Κοινό όραμα για έναν μητροπολιτικό αναπτυξιακό σχεδιασμό
"Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί φίλοι, Η εκδήλωση της «Δράσης» πραγματοποιείται σε μία περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για τη χώρα μας και τους πολίτες της. Ποικίλα ανοιχτά προβλήματα, μια βαθιά, σύνθετη και παρατεταμένη οικονομική κρίση, ένα επικίνδυνο περιβάλλον που προκαλεί τριγμούς στα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής. Σε τέτοιες συνθήκες οι επιπτώσεις χτυπούν πρωταρχικά τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα, η οικονομική δραστηριότητα περιορίζεται, η επιχειρηματικότητα πλήττεται, η ανεργία αυξάνεται, οι ρυθμοί ανάπτυξης επιβραδύνονται. Οι ίδιες συνθήκες πλήττουν φυσικά και τη Θεσσαλονίκη, όπου ουσιαστικές ελλείψεις ανακόπτουν την όποια πορεία εξέλιξης. Τις ίδιες διαρθρωτικές αδυναμίες αντιμετωπίζει και η Περιφέρεια, με τη διαφορά ότι η Θεσσαλονίκη λόγω θέσης, πληθυσμού, υποδομών και επιπέδου ανάπτυξης, λειτουργεί -ή καλείται να λειτουργήσει- μητροπολιτικά για μια ευρύτερη περιοχή. Τη στιγμή αυτή η χώρα μας χρειάζεται μια ρεαλιστική, εθνική στρατηγική διεξόδου και ανάπτυξης. Η Θεσσαλονίκη και η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας χρειάζονται οργανωμένο σχέδιο, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, πόρους και ουσιαστική συνεργασία των τοπικών κοινωνικών και παραγωγικών φορέων, για να οδηγηθούν στην ανάπτυξη και την ευημερία. Για να επιτύχουμε την αναστροφή του αρνητικού κλίματος και την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζονται σήμερα: • Επιδείνωση δεικτών Οι συνεχώς επιδεινούμενες συνθήκες καταγράφονται τα τελευταία χρόνια στους βασικούς αναπτυξιακούς δείκτες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και ευρύτερα της χώρας, έναντι αυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15 και των 27. Σε εθνικό επίπεδο, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (σε μονάδες αγοραστικής δύναμης) ήταν το 2009 στο 85,5% της Ε.Ε. των 15 και το 94% της Ε.Ε. των 27. Ωστόσο, οι οικονομικές εξελίξεις επέφεραν τη μείωσή του το 2011 στο επίπεδο του 74,5% της Ε.Ε. των 15 και του 82% της Ε.Ε. των 27. Το αντίστοιχο ΑΕΠ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για το 2009 βρισκόταν στο 76% της Ε.Ε. των 27, ενώ για το 2011 μπορεί να έχει συρρικνωθεί ακόμη και στο 66% (πηγή : EUROSTAT). • Ανεργία Το επίπεδο της ανεργίας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ανήλθε στο β΄ τρίμηνο του 2012 στο 25,1%, καταγράφοντας το 3ο μεγαλύτερο ποσοστό μετά τις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας (30%) και Στερεάς Ελλάδας (28,4%), έναντι 23,6% της χώρας, 10,3% της Ε.Ε. των 15 και 10,2% της Ε.Ε. των 27 (πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, EUROSTAT). Αντίστοιχα, το ποσοστό ανεργίας των νέων το 2011 έφτασε στο 51,2%. Παρότι τα ποσοστά ανεργίας την τελευταία πενταετία ακολούθησαν αυξητικές τάσεις στο επίπεδο της Ε.Ε. των 15 και των 27, εντούτοις ο ρυθμός αύξησης της ανεργίας στη χώρα μας, και κατ’ επέκταση στην Κεντρική Μακεδονία, ήταν κατά πολύ μεγαλύτερος. Χαρακτηριστικό είναι ότι η ανεργία στην Ε.Ε. των 27 αυξήθηκε μεταξύ 2007 και 2011 κατά 33,3%, ενώ στην Κεντρική Μακεδονία κατά 119,1% (19,5% το 2011) και η ανεργία στους νέους κατά 114,23% (πηγή: EUROSTAT). • Άλλες συνέπειες Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει ιδιαίτερα τις αστικές περιοχές και τον τριτογενή τομέα, όπως τεκμηριώνεται από τις πρόσφατες μεταβολές στην απασχόληση στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης και την περιφέρεια εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος (πηγή: ΕΛΣΤΑΤ). Είναι ενδεικτικό ότι στην κατάταξη της Παγκόσμιας Τράπεζας «Ease of Doing Business» (ίζι οφ ντούινγκ μπίζνες), η Ελλάδα κατατάσσεται στην 100η θέση μεταξύ 183 χωρών, πολύ πιο κάτω από χώρες με αντίστοιχο επίπεδο ανάπτυξης, αλλά και από όμορες όπως η ΠΓΔΜ και η Τουρκία. Επιπλέον, η κρίση οδήγησε στη διάλυση του παραγωγικού ιστού, στην εκτίναξη των ποσοστών ανεργίας και την ένταση του φαινομένου της αποβιομηχάνισης και της μεταφοράς βιομηχανικών μονάδων σε γειτονικές χώρες. Εξάλλου, λόγω του «Μνημονίου» έχουν περιοριστεί αισθητά οι δημόσιες επενδύσεις και η δημόσια κατανάλωση, με αποτέλεσμα την τροφοδότηση της συρρίκνωσης των οικονομικών δεικτών.
Πλεονεκτήματα της περιοχής Η περιοχή μας ευτυχώς διαθέτει πλεονεκτήματα και πολύ σημαντικά μάλιστα. - Οι αξιόλογες υποδομές, τα λιμάνια και το αεροδρόμιο «Μακεδονία», καθώς και τα δύο μεγάλα οδικά δίκτυα της Εγνατίας Οδού και της ΠΑΘΕ. - Η ύπαρξη ισχυρής περιφερειακής διάρθρωσης με μεγάλο μητροπολιτικό κέντρο και 7 περιφερειακά αστικά κέντρα, που διασφαλίζουν αποκεντρωμένες λειτουργίες, αμεσότητα, εγγύτητα και ποικιλία στον παραγωγικό ιστό. - Η ύπαρξη πανεπιστήμιων και ερευνητικών κέντρων σε διασύνδεση με τις επιχειρήσεις και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με την ενθάρρυνση και υποστήριξη κοινών σχεδίων δράσης, στις οποίες συμμετέχουν πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, επιχειρήσεις και περιφερειακές και τοπικές αρχές, για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας μέσω της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας σε παραδοσιακούς ή αναδυόμενους επιχειρηματικούς κλάδους. - Η εξέχουσα γεωγραφική θέση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας που ευνοεί τη διαπεριφερειακή συνεργασία και τη δυνατότητα ανάπτυξης συνεργασιών, με αντίστοιχη μεταφορά τεχνογνωσίας και άριστων πρακτικών. - Οι διαθέσιμοι δείκτες διάδοσης και εφαρμογής Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνιών δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έχει σημειώσει σημαντική βελτίωση, ειδικά στις αστικές περιοχές. - Ο συνδυασμός πολιτισμός-τουρισμός με τέσσερις πόλους (Χαλκιδική-Άγιον Όρος, Πιερία, Θεσσαλονίκη και χειμερινός-ιαματικός-αρχαιολογικός τουρισμός). - Η αγροτική παραγωγή, ένας πολύ καλά οργανωμένος τομέας με αξιόλογες υποδομές άρδευσης και βιομηχανίας
Δράσεις για την Απασχόληση Στον τομέα της απασχόλησης απαιτείται συντονισμένη στρατηγική λήψης ενεργών μέτρων πολιτικής, που θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για ώθηση της απασχόλησης, καθώς και την ανάπτυξη της περιφερειακής οικονομίας, βασισμένης σε ένα νέο πρότυπο απασχόλησης. Η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αφορά την προώθηση και ενίσχυση των τοπικών στρατηγικών απασχόλησης ως κύριο μέσο καταπολέμησης της ανεργίας και ενσωμάτωσης των κοινωνικά ευπαθών ομάδων. Επιτακτική ανάγκη αποτελεί σήμερα η θέσπιση ενός Αποκεντρωμένου Εθνικού Σχεδίου για τη μείωση της Ανεργίας. Επίσης, προτείνουμε: - Ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης μέσω της δημιουργίας μικρών σε μέγεθος επιχειρήσεων από ανέργους. - Ενίσχυση νέων ελεύθερων επαγγελματιών στους τομείς του πολιτισμού και του περιβάλλοντος, ανάπτυξη δράσεων προώθησης της αυτοαπασχόλησης και συνεταιριστικής δράσης - Ενθάρρυνση ίδρυσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων από άτομα ευπαθών κοινωνικών ομάδων (άτομα με αναπηρία, μακροχρόνια άνεργους, άτομα με πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, πρώην χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών, κ.λπ.). - Στήριξη στην ίδρυση και τη λειτουργία επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας. - Συμβουλευτική σε ανέργους και προώθησή τους στην απασχόληση. - Βελτίωση επαγγελματικών προσόντων εργαζομένων με την προώθησή τους σε προγράμματα κατάρτισης, ή διοργάνωση ενδοεπιχειρησιακών σεμιναρίων. - Δημιουργία δικτύου διάδοσης της πληροφορίας για προσφερόμενες θέσεις εργασίας. - Συντονισμό τοπικών πόρων ενίσχυσης απασχόλησης. - Σύσταση δικτύων τοπικών συμμαχιών για την εφαρμογή ολοκληρωμένων σχεδίων δράσης για την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα σε χωρικό επίπεδο, με την ευθύνη συντονισμού στους δήμους. - Υλοποίηση στοχευμένων προγραμμάτων προώθησης στην απασχόληση μακροχρόνια ανέργων, νέων με χαμηλά τυπικά προσόντα, νοικοκυριών χωρίς ούτε έναν εργαζόμενο. - Στους τομείς απασχόλησης και καταπολέμησης της φτώχειας, μεγαλύτερη βαρύτητα και προϋπολογισμός να δοθεί σε δράσεις όπως εργασιακή εμπειρία, δημιουργία θέσεων πλήρους απασχόλησης, προγράμματα μαθητείας και απασχόλησης σε κοινωφελείς δραστηριότητες, απόκτηση πρώτης επαγγελματικής εμπειρίας. - Ενδυνάμωση του ρόλου των δήμων στην ενίσχυση της απασχόλησης (γραφεία εργασίας, χαρτογράφηση τοπικής οικονομίας, δικτύωση μικρών επιχειρήσεων κ.ά.). - Ενίσχυση της διακρατικής ενδο-επιχειρησιακής κατάρτισης και της επιδότησης εργαζομένων και επιχειρήσεων για ενδο-επιχειρησιακή κατάρτιση και μαθητεία σε άλλες επιχειρήσεις. - Ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα, της μεταποίησης, του αγροτοδιατροφικού συμπλέγματος, της πράσινης οικονομίας και της κοινωνικής συνεταιριστικής οικονομίας. - Δράσεις κατάρτισης και δια βίου μάθησης, εξειδικευμένης γνώσης και υπηρεσιών προς νεοεισερχόμενους στον αγροτικό τομέα και την πρώτη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων. - Καινοτομία και τριτοβάθμια εκπαίδευση: -Σύνδεση των πανεπιστημίων με την κοινωνία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με την υποστήριξη κοινών σχεδίων δράσης και ερευνητικών συνεργατικών σχηματισμών (clusters), όπου συμμετέχουν πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, επιχειρήσεις και περιφερειακές και τοπικές αρχές, για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας μέσω της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας σε παραδοσιακούς ή αναδυόμενους επιχειρηματικούς κλάδους. Αυτό μπορεί, με ειδικά προβλεπόμενη δράση και προϋπολογισμό, να ενισχύσει την υλοποίηση καινοτόμων πιλοτικών εφαρμογών. - Η λειτουργία Γραφείων Αγροτικής Ανάπτυξης σε κάθε δήμο της Περιφέρειας. - Έργα εξοικονόμησης ενέργειας σε δημοτικά κτίρια και προώθηση εναλλακτικών καυσίμων στα δημοτικά οχήματα. - Ενίσχυση της πρόσβασης, της χρήσης και της ποιότητας των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας. - Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του γεωργικού τομέα, της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών. - Υποστήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς (όπως έγινε με την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων φωτοβολταϊκών). - Ενίσχυση της εξωστρέφειας της Περιφέρειας και βελτίωση της προσβασιμότητας στις διεθνείς αγορές. - Προώθηση βιώσιμων μεταφορών και άρση των δυσχερειών σε κομβικά δίκτυα υποδομών (π.χ. κατασκευή κόμβου Κ3 της Εξωτερικής Περιφερειακής Οδού). - Προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων. - Επένδυση στην εκπαίδευση, τις δεξιότητες και τη δια βίου μάθηση. - Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας. - Ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας και της αποδοτικότητας της δημόσιας διοίκησης.
Ειδικά για τη Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη προτείνουμε δημόσιες επενδύσεις, οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Ειδικότερα: - Η δημιουργία χώρων πρασίνου και οι αστικές αναπλάσεις πρέπει να συγκλίνουν στο στόχο της αναδιοργάνωσης του αστικού ιστού και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Η Θεσσαλονίκη υποχρεώθηκε να βιώνει σήμερα συνέπειες καταστροφικών πολιτικών που ανεχόταν τις καταπατήσεις δημόσιας γης και της απεμπόλησης της δημοτικής ιδιοκτησίας. - Παράλληλα, προώθηση προγράμματος κατεδάφισης παλαιών οικοδομών για τη δημιουργία χώρων κοινής χρήσης, για ρυμοτομία και πράσινο. - Προώθηση σχεδίου για τη δημιουργία θαλάσσιου μετώπου με στόχο την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της πόλης. - Προτείνεται η εκπόνηση μελέτης για την επέκταση του περιαστικού δάσους μέχρι τον Εχέδωρο. Συγκεκριμένα, προτείνεται η επέκταση των ορίων του δάσους του Σέιχ-Σου προς τα δυτικά –Συκιές, Ρετζίκι, Φίλυρο, 424 ΔΣΝ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, Ευκαρπία, Ωραιόκαστρο, Τιτάν, νέα Εξωτερική Περιφερειακή και κλείσιμο στο Θερμαϊκό στην περιοχή Καλοχωρίου. Έτσι, θα δημιουργηθεί ένα τεράστιο πάρκο, ένα «πράσινο πέταλο», που θα συνιστά ευεργετική παρέμβαση στο βεβαρημένο περιβάλλον της πόλης. Μια πράσινη διαδρομή για κατοίκους και επισκέπτες. Μια λεωφόρος αναδιαμόρφωσης του υπαίθριου χώρου. Θα θωρακίσει όλη την πόλη, λειτουργώντας σαν προστατευτικός μανδύας. Θα είναι τόπος αναψυχής και πόλος έλξης τουριστών. Θα διασφαλίσει, στην κυριολεξία, το οξυγόνο των πολιτών.
- Χρηματοδότηση ωρίμανσης όλων των προβλεπόμενων για δημοπράτηση μελετών αναπλάσεων που αναδείχθηκαν από διαγωνισμούς του ΥΠΕΚΑ, καθώς εκτιμούμε πως τα περισσότερα από τα αντίστοιχα έργα θα είναι στη συνέχεια επιλέξιμα προς χρηματοδότηση, με ένταξή τους στους σχετικούς άξονες προτεραιότητας. - Δημιουργία κάθετων αξόνων στο εθνικό και περιφερειακό δίκτυο. - Επέκταση του προγράμματος υπογείωσης των εναέριων δικτύων για λόγους ασφάλειας και δημόσιας υγείας και ειδικά υπερυψηλής και υψηλής τάσης. - Ολοκλήρωση του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού. - Έργα σωστής διαχείρισης υδατικών πόρων και μείωσης της κατανάλωσης νερού στη γεωργία και τον οικιακό τομέα. - Προώθηση σχεδίου για την ανάδειξη της Βυζαντινής Πολιτιστικής Κληρονομιάς και του σχεδίου του Βυζαντινού Αρχαιολογικού Περίπατου, για την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της πόλης και όλης της Κεντρικής Μακεδονίας. Πρόκειται για την ανάπλαση και την ανάδειξη του βυζαντινού παρελθόντος της Θεσσαλονίκης όπως αποτυπώνεται από τα ίχνη και τα μνημεία της εποχής, από τα τείχη στην πλατεία Δημοκρατίας μέχρι το Βυζαντινό Τείχος και το Επταπύργιο, με κατάληξη στο Λευκό Πύργο, διαμέσου των Βυζαντινών Εκκλησιών που συμπεριλαμβάνει αυτή η διαδρομή, με τη συνεργασία της Περιφέρειας, της 9ης ΕΒΑ, του δήμου Νεάπολης-Συκεών, ή όλων των δήμων του Πολεοδομικού Συγκροτήματος, και του άξονα Δίον-Πέλλας. - Δημιουργία πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων. - Επέκταση του Μετρό Θεσσαλονίκης προς τα δυτικά της πόλης, καθώς και προς το αεροδρόμιο. - Προαστιακός με τις πρωτεύουσες των άλλων έξι νομών της Κεντρικής Μακεδονίας και σύνδεσή τους με τον περιφερειακό οδικό άξονα, και δημιουργία τερματικών σταθμών μετεπιβίβασης. - Σύνδεση με τρένο των επτά περιφερειακών κέντρων με το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης, καθώς και δυνατότητα αξιόπιστου συστήματος συνδυασμένων μετακινήσεων από και προς τη Χαλκιδική και το αεροδρόμιο «Μακεδονία».
Κυρίες και κύριοι, Όλα τα παραπάνω είναι εμπεριστατωμένες θέσεις που έχουμε εκφράσει. Είναι άξονες επεξεργασμένων από την Αυτοδιοίκηση ζητημάτων, που έχουν συμπεριληφθεί σε πρόταση της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας για τη νέα προγραμματική περίοδο. Επιφυλάξεις για το βαθμό υλοποίησης των προτάσεων, λόγω της πρωτοφανούς κρίσης, είναι εύλογες. Ωστόσο, ως Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως Περιφερειακή Ένωση Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να πετύχουμε άλματα προόδου. Ότι θέλουμε και μπορούμε να συμβάλουμε στην οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική πρόνοια και συνοχή, την περιβαλλοντική προστασία, την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης και τη στήριξη του ανθρώπινου δυναμικού. Με τη συνεργασία παραγωγικών, κοινωνικών φορέων και δημοκρατικών κινήσεων, πρέπει να ενισχύσουμε τη σημασία των θέσεων μας και να διεκδικήσουμε πιο δυναμικά όσα η πολιτεία οφείλει στη Θεσσαλονίκη και την Κεντρική Μακεδονία".